Μνήμη Της Γ΄ Αγίας Οικουμενικής Συνόδου

9 Σεπτεμβρίου …

Μνήμη Της Γ΄ Αγίας Οικουμενικής Συνόδου …

Άνθρωπον απλούν ου Θεάνθρωπον Λόγον ,
O Nεστόριος Xριστόν ερρέτω λέγων ...

Τον 5ο Αιώνα μ.Χ. , φάνηκε η αίρεση του Νεστορίου , Πατριάρχη Κωνταντινουπόλεως ,
η διαπίστωση της κακοδοξίας του Νεστορίου σημειώθηκε όταν ο νομικός Ευσέβιος εντόπισε στα λεγόμενα του Αναστασίου , συγγκέλου , αιρετικές δοξασίες , οι οποίες αφορούσαν το πρόσωπο Της Θεοτόκου ...

Ο Αναστάσιος δεν αποδεχόταν τον όρο Θεοτόκος και αντί αυτού , παρόντος του Νεστορίου , εισηγείτο τον όρο ανθρωποτόκος , ο Νεστόριος για να μην προκληθεί θύελλα αντιδράσεων , εισηγήθηκε να χρησιμοποιείται ο ηπιότερος όρος Χριστοτόκος ,
μη δεχόμενος έτσι την υποστατική ένωση των δύο φύσεων στο πρόσωπο Του Χριστού , όπως τη διερμήνευε Ο Άγιος Κύριλλος , υπογράμμιζε ότι Ο Κύριος προσέλαβε ολόκληρη την ανθρώπινη φύση και πως έγινε αντίδωση ιδιωμάτων , αλλά οι δύο φύσεις παρέμειναν ασύγχυτες και άτρεπτες ...

Ο νομικός Ευσέβιος , λαϊκός τότε , μετέπειτα Επίσκοπος Δορυλαίου , κατάγγειλε τον Νεστόριο τόσο στον Αλεξανδρείας Κύριλλο , όσο και στον Ρώμης Κελεστίνο , τότε Ο Άγιος Κύριλλος απέστειλε δύο επιστολές στον Νεστόριο ,
στις οποίες αποφαινόταν για τον όρο Θεοτόκος τον Ιούλιο η Αύγουστο του 429 μ.Χ. την πρώτη , Ιανουάριο η Φεβρουάριο του 430 μ.Χ. τη δεύτερη , ο Νεστόριος είχε γράψει δύο επιστολές στον Πάπα Ρώμης , στην προσπάθειά του να συγκαλυφθεί , επειδή το προκείμενο θεολογικό ζήτημα ήταν δύσβατο για τον Κελεστίνο , δεν ανταποκρίθηκε …

Θεώρησε φρονιμότερο να στείλει σχετική επιστολή στον Αλεξανδρείας με διάφορα ερωτήματα , υπογραμμίζοντας ότι πάνυ σκανδαλίσθηκαν , από τις θέσεις του Νεστορίου ,
Ο Κύριλλος απάντησε στην επιστολή του Πάπα Ρώμης , επίσης με επιστολή , με την οποία κοινοποιούσε προς τον συλλειτουργό Κελεστίνο και σε άλλους τη χριστολογία , όπως ο ίδιος τη διερμήνευε …

Εξηγούσε την πλάνη του Νεστορίου και ανακοίνωνε τις προθέσεις του για επιβολή ακοινωνησίας στον αιρεσιάρχη , ακόμη Ο Κύριλλος προτρέπει τον Κελεστίνο να φροντίσει ώστε δώσομεν ἀφορμᾶς τοῦ πάντας μία ψυχῄ καί μία γνώμῃ στῆναι καί ἐπαγωνίσασθαι τῇ ὀρθῄ πίστει πολεμουμένῃ ,
Ο Κελεστίνος απάντησε στον Κύριλλο ότι συμφωνεί μαζί Του και αναγνωρίζει πως η θεωρία του Νεστορίου είναι αιρετική , ωστόσο δεν μπορούσε να υπεισέλθει στα βαθύτερα νερά του εν λόγω θεολογικού ζητήματος , για αυτό και περιορίστηκε να τονίσει ότι πρόκειται για πρόβλημα που αφορά στη γέννηση Του Χριστού …

Στην απαντητική του επιστολή προς τον Νεστόριο , επιπλήττει τον αιρεσιάρχη , αλλά δεν του ορίζει ακριβώς και τι πρέπει να πιστεύει ,
Ο Κελεστίνος έδωσε ψήφο εμπιστοσύνης στον Αλεξανδρείας Κύριλλο , καθιστώντας Τον στο θέμα αυτό αντιπρόσωπο της Ρώμης …

Ο Άγιος Κελεστίνος αναγνώρισε έμμεσα πρωτείο αλήθειας στον Άγιο Κύριλλο , Ο οποίος συγκάλεσε άλλη τοπική σύνοδο στο οικείο Πατριαρχείο ,
η οποία προσυπόγραψε τους δώδεκα αναθεματισμούς του , παρεκκλίνοντας έτσι από τη συμφωνία που είχε συνάψει με τον Ρώμης , για επιβολή μόνο ακοινωνησίας στον Νεστόριο …

Απέστειλε εκτενή συνοδική , δογματικού τύπου επιστολή στον αιρεσιάρχη , καλώντας τον να αποδεχθεί τους αναθεματισμούς , ουσιαστικά την καθ’ υπόσταση ένωση των δύο φύσεων εν Χριστώ ,
ο Νεστόριος δεν αποδέχτηκε το περιεχόμενο , παρά μόνο τον όρο Θεοτόκος , υπό τις θεολογικές του προϋποθέσεις , έτσι άρχισε η αντίστροφη μέτρηση για τη σύγκληση της Γ’ Οικουμενικής Συνόδου , το ζήτημα ήταν πλέον σκάνδαλο οικουμενικό ...

Αν και ο Ρώμης Κελεστίνος δεν θεωρούσε απαραίτητη την σύγκληση Οικουμενικής Συνόδου , εντούτοις ο Αυτοκράτορας Θεοδόσιος ο Β΄ , με τη σύμφωνη γνώμη του Αυτοκράτορα της δύσης Βαλεντινιανού Γ΄ , αλλά και του Νεστορίου ,
ανακοίνωσε τη σύγκληση της , με την επιστολή του όριζε την έναρξη των εργασιών της κατά την ημέρα της Πεντηκοστής , 7 Ιουνίου του 431 μ.Χ. στην Έφεσο , ώστε να διαπιστωθεί ποιοι κατείχαν και εξέφραζαν την ορθή Πίστη , σε σχέση με την ένωση των δύο φύσεων στο πρόσωπο Του Χριστού , αλλά και για να θεραπευτούν και άλλα ζητήματα …

Στην Έφεσο κατέφθασαν εγκαίρως οι Αλεξανδρείας Κύριλλος , Ιεροσολύμων Ιουβενάλιος και Κωνσταντινουπόλεως Νεστόριος , όπως και οι πιο πολλοί από αυτούς που είχαν προσκληθεί ,
είχαν καθυστερήσει οι εκπρόσωποι του Ρώμης Κελεστίνου , λόγω του χειμώνα , καθώς και ο Αντιοχείας Ιωάννης και οι Επίσκοποι της διοικήσεως της ανατολής , η καθυστέρηση τους οδήγησε στην ακύρωση της πρώτης ημερομηνίας …

Οι εργασίες της Συνόδου άρχισαν στις 22 Ιουνίου Προεδρεύοντας Του Κυρίλλου Αλεξανδρείας
μέσα στην ἁγίᾳ καὶ μεγάλῃ ἐκκλησίᾳ τῇ καλουμένῃ Μαρίᾳ , προκειμένου τοῦ ἁγίου εὐαγγελίου ἐν τῷ μεσαιτάτῳ θρόνῳ , συνολικά έλαβαν μέρος διακόσιοι δέκα Πατέρες ...

Ως Αυτοκρατορικός εκπρόσωπος παρέστη ο συνεργάτης του Θεοδοσίου Κανδιδιανός , ο οποίος με την έναρξη της πρώτης συνεδρίας αποχώρησε , διαμαρτυρόμενος γιατί ο Αντιοχείας Ιωάννης και οι Επίσκοποι της ανατολής δεν είχαν προλάβει να αφιχθούν ,
η Σύνοδος συνέχισε κανονικά τις εργασίες της , ολοκλήρωσε το ουσιαστικότερο έργο της από την πρώτη συνεδρία …

Ο Νεστόριος δεν προσήλθε στη Σύνοδο , αν και προσκλήθηκε τρεις φορές , όταν έφθασαν οι αντιπρόσωποι του Ρώμης εντάχθηκαν και μετείχαν κανονικά στις εργασίες της Συνόδου από την δεύτερη συνεδρία και εξής ,
Ο Κύριλλος παρίστατο και ως ο διέπων καί τόν τόπον τοῦ ἁγιωτάτου καί ὀσιοτάτου ἀρχιεπισκόπου τῆς ρωμαίων ἐκκλησίας Κελεστίνου …

Η αντίδραση του Αντιοχείας Ιωάννη δεν ήταν ανάλογη , όταν αφίχθηκε συγκάλεσε στις 27 Ιουνίου παράλληλη σύνοδο , στην οποίαν έλαβαν μέρος οι Επίσκοποι της ανατολικής διοίκησης , προκειμένου να καθαιρέσει Τον Αλεξανδρείας Κύριλλο και τον Εφέσου Μέμνονα ,
η κανονική Σύνοδος απάντησε κατά την πέμπτη συνεδρία της , επιβάλλοντας στον Αντιοχείας και τους λοιπούς τριάντα οκτώ της παρασυνόδου , ακοινωνησία και αργία μέχρι να μετανοήσουν …

Η οξύτητα των γεγονότων προκάλεσε την επέμβαση του Αυτοκράτορα , ο οποίος έστειλε τον κόμη Ιωάννη για να μεσολαβήσει προς εκτόνωση της κρίσης , ο Κόμης έφερε μαζί του Αυτοκρατορικό γράμμα ,
που διακήρυσσε ως καθαιρεμένους τον Νεστόριο , τον Αλεξανδρείας Κύριλλο και τον Εφέσου Μέμνονα , τους οποίους και έθεσε υπό περιορισμό , μέχρι να επέλθει συνεννόηση μεταξύ των δύο παρατάξεων στη Χαλκηδόνα …

Η επιχείρηση ναυάγησε για αυτό ο Αυτοκράτορας επιβεβαίωσε την καθαίρεση του Νεστορίου , τον οποίο και εξόρισε , ακολούθως διέκοψε τις εργασίες της Συνόδου ,
έδωσε εντολή όπως επτά μέλη της κανονικής Συνόδου , μαζί με τους ενδημούντες Επισκόπους της Πόλης , να εκλέξουν και να Χειροτονήσουν νέο Πατριάρχη , πράγμα που έγινε την 25η Οκτωβρίου , εκλέχθηκε νέος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Ο Μαξιμιανός …

Ύστερα από διαβουλεύσεις και μεσολαβήσεις η διαφορά μεταξύ Του Κυρίλλου Αλεξανδρείας και Ιωάννη Αντιοχείας , γεφυρώθηκε το 433 μ.Χ. , με τη λεγόμενη Έκθεσή των Διαλλαγών , θεωρείται έργο του Θεοδώρητου Κύρου ,
η εν λόγω έκθεση στάλθηκε από τον Ιωάννη Αντιοχείας στον Κύριλλο και αφορούσε στην ενανθρώπηση Του Κυρίου , ενώ το περιεχόμενό της έγινε τελικά , δεκτό από Τον Κύριλλο Αλεξανδρείας …

Εν τέλει , η Γ’ Οικουμενική Σύνοδος αποφάσισε , την οριστική καταδίκη του Νεστορίου και της θεωρίας του ,
Επικύρωσε το Σύμβολο της Νίκαιας - Κωνσταντινουπόλεως και καταδίκασε τις αιρέσεις του πελαγιανισμού και των μεσσαλιανών ...

Η Σύνοδος ασχολήθηκε και με θέματα Κανονικού Δικαίου , κατά την έβδομη συνεδρία της την 31η Ιουλίου 431 μ.Χ. , η οποία ως φαίνεται , εκ των διασωθέντων Πρακτικών , ήταν η τελευταία ,
έγινε ανάγνωση λιβέλλου που υποβλήθηκε από τον Αρχιεπίσκοπο Κωνσταντίας Ρηγίνο , που συνοδευόταν από τους Επισκόπους Κουρίου Ζήνωνα και Σόλων Ευάγριο , επικαλέστηκε ανάμιξη του Αντιοχείας στις Χειροτονίες των Επισκόπων της Κύπρου …

Η Σύνοδος αποφάσισε να κατοχυρώσει – επικυρώσει , την ήδη ισχύουσα και αναγνωρισμένη , από την ίδρυση της αυτοτέλεια και ανεξαρτησία της Εκκλησίας της Κύπρου , ο όρος αυτοκέφαλος δεν υπάρχει στα πρακτικά της Συνόδου ,
τον όρο διαχειρίζεται ο Θεόδωρος ο Αναγνώστης , προκειμένου να ορίσει μονολεκτικά την απόφαση της Συνόδου , έτσι τερμάτισε τις βλέψεις του Πατριάρχη Αντιοχείας , ο οποίος αξίωνε εναρμόνιση των Εκκλησιαστικών ορίων με τα πολιτικά και διοικητικά όρια …

Αξίζει να σημειωθεί ότι η Σύνοδος της Εφέσου δεν διατύπωσε κανόνες , από τα πρακτικά και δύο επιστολές της σχηματίστηκαν συνολικά εννέα κανόνες , οι οποίοι περιλήφθηκαν στις κανονικές συλλογές της Ορθόδοξης Εκκλησίας ,
ο όγδοος κανόνας που αφορά ιδιαιτέρως την Εκκλησία της Κύπρου , σχηματίστηκε από τα πρακτικά της έβδομης Συνεδρίας ...

Το 478 μ.Χ. , ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Ανθέμιος μετά από Όραμα εντόπισε τον Τάφο και Το Τίμιο Λείψανο Του Αποστόλου Βαρνάβα ,
Βαρνάβα τοῦ Ἀποστόλου τὸ λείψανον εὑρέθη ἐν Κύπρῳ ὑπὸ δένδρον κερατέα , ἔχον ἐπὶ τοῦ στήθους τὸ κατὰ Ματθαῖον εὐαγγέλιον , ἰδιόγραφόν του Βαρνάβα , Ἐξ ἢς προφάσεως καὶ περιγεγόνασι Κύπριοι , τὸ αὐτοκέφαλον εἶναι τὴν κατὰ αὐτοὺς μητρόπολιν καὶ μὴ τελεῖν ὑπὸ Ἀντιόχειαν , σημειώνει ο Θεόδωρος Αναγνώστης …

Ο Ανθέμιος πρόσφερε το εν λόγω Ευαγγέλιο στον Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Ζήνωνα , εκείνος εις ένδειξη εκτίμησης παραχώρησε τρία Αυτοκρατορικά προνόμια στον εκάστοτε Αρχιεπίσκοπο Κύπρου ,
Πρώτον , να υπογράφει με κιννάβαρι - κόκκινο μελάνι , Δεύτερον , να φέρει πορφυρών μανδύα κατά τις Ιεροτελεστίες και Τρίτων , να κρατεί αντί Επισκοπικής πατερίτσας το Αυτοκρατορικό σκήπτρο …

Με την ενέργεια του Επικύρωσε ξανά το Αυτοκέφαλο της Εκκλησίας Κύπρου , υπογραμμίζοντας ότι η Εκκλησία της Κύπρου είναι Αποστολική , για αυτό δικαιούται να είναι και Αυτοκέφαλη ,
την αυτοκεφαλία της Εκκλησίας της Κύπρου Επικύρωσε αργότερα και τοπική Σύνοδος το 488 μ.Χ. στην Κωνσταντινούπολη , αφού ο Πατριάρχης Αντιοχείας εξακολουθούσε να αμφισβητεί την απόφαση της Γ' Οικουμενικής Συνόδου …

Τέλος , τα Αυτοκρατορικά προνόμια και το Αυτοκέφαλο Επικύρωσε και η Πενθέκτη Οικουμενική Σύνοδος το 692 μ.Χ. στην Κωνσταντινούπολη ,
επιπρόσθετα παραχωρήθηκε στον Αρχιεπίσκοπο Κύπρου το δικαίωμα να συγκαλεί μείζονα Σύνοδο …

Σε ότι αφορά την Εκκλησία της Κύπρου η κατάταξη στα Δίπτυχα , μετά την Πενθέκτη Οικουμενική Σύνοδο , είχε διαμορφωθεί ως εξής ,
Ρώμης , μετ’ εκείνον υπάρχοντα και των ίσων απολαύειν πρεσβείων , με τον Ρώμης ο Κωνσταντινουπόλεως , Αλεξανδρείας , Αντιοχείας , Ιεροσολύμων και ακολούθως της Κύπρου …….

Απολυτίκιο …

Θείῳ Πνεύματι , ἐν τῇ Ἐφέσῳ , συνεκρότησαν , Σύνοδον Τρίτην , οἱ θεοφόροι Πατέρες καὶ ἅγιοι , καὶ Νεστορίου ἑλόντες τὴν αἵρεσιν , τὴν Θεοτόκον σαφῶς ἀνεκήρυξαν· οὓς ὑμνήσωμεν , συμφώνοις ᾠδαῖς καὶ ᾄσμασι , δοξάζοντες Χριστὸν τὸν πολυέλεον …….